Participatie kan niet zonder goede communicatie: communicatie is nodig om partners te werven voor participatie, en om kennis over te dragen die nodig is om tot een goede participatie te komen. Omgekeerd, communicatie zonder participatie, is wel mogelijk maar komt soms at top-down over.

Doorheen een projectdoorloop, van concept tot operationeel resultaat zien we participatie in de eerste helft de bovenhand voeren, maar ook actief blijven doorheen de ontwikkeling, terwijl communicatie in de tweede helft steeds belangrijker wordt naargelang er meer en meer knopen doorgehakt zijn.

Zowel bij communicatie als bij participatie speelt zowel de inhoud als de emotie een rol. Inhoud is vaak rationeel, emoties bouwen relaties op. Al kan ook een sentiment inhoud zijn die wordt overgedragen, en al kan een relatie soms een weloverwogen marriage de raison zijn.

De segmenten

Er tekenen zich vier segmenten af, die we bij goede participatie en communicatie alle vier in rekening nemen.

Communicatie – inhoud
Hier gaat het om kennisoverdracht naar een doelgroep. We informeren de doelgroep op een zo correct mogelijke manier. Dit vraagt dat de communicator heel goed zelf op de hoogte is van de gecommuniceerde materie. Hij moet ingenieur zijn met de ingenieurs, planner met de planologen, architect met de architecten en beleidsmaker met de overheden. Maar hij moet ook de doelgroep goed kennen en aanvoelen, er empathie voor hebben en in zijn of haar schoenen durven staan. De boodschap vraagt vaak vertaling, in mensentaal, transparant, verhelderend.

Communicatie – emoties
Wat er in de marge van de kennisoverdracht gebeurt is vaak even belangrijk als de kennisoverdracht zelf. We ontwikkelen bij de doelgroep vertrouwen in de zender van de boodschap. De ontvanger zal zich bij goede communicatie verbonden voelen. Hij voelt zich ook goed bij de boodschap, omdat ze antwoord geeft op zijn vraag “wat zit erin voor mij”.

Participatie – inhoud
Participatie is een techniek om bottom-up kennis te vergaren, bij de betrokkenen dit dagdagelijks in de realiteit staan. We halen de deskundigheid en ervaringsdeskundigheid waar ze zit. Goede participatie versterkt het project. Participatie is binnen de systeemanalyse een “cybernetisch systeem” waarbij iteratieve feedbackloops zorgen voor continue bijsturing en evolutie naar een betere uitkomst.

Participatie – emoties
Een effectieve participatie zorgt voor een samenwerkingsrelatie tussen zowel de initiatiefnemer en de participant, als tussen de verschillende stakeholders-participanten. Initiatiefnemer en participant houden rekening met elkaars inbreng en elkaars zorgen en bouwen een korte communicatielijn op. En stakeholders ontmoeten elkaar van mens tot mens en zoeken samen naar de grootst gemene deler. Een project dat via participatie tot stand komt, zal genieten van meer draagvlak. Een stakeholder zal het steunen, ook al is het niet 100% wat men initieel had gewenst, maar hij wil behouden wat er van hem inzit en is toleranter voor de rest. Deze emotie van draagvlak bouwt zich echter alleen op bij reële en gemeende participatie, waarin de stakeholder de eigen bijdrage kan herkennen.

Integratie

Goede participatie en communicatie speelt op alle vier de vlakken, vlakken die elkaar trouwens deels overlappen en elkaar voortdurend versterken of beïnvloeden. Door zowel de inhoud als de positieve sentimenten die erbij horen te versterken krijgen we een eindresultaat dat aan kwaliteit wint en dat via een goed draagvlak ook sneller tot implementatie zal leiden.